Τετράδια σχεδίου καλλιτεχνών «όχημα» για τα ανθρώπινα δικαιώματα
23/09/21, 14:57
Ένα μικρό και συχνά ασήμαντο εργαλείο των εικαστικών καλλιτεχνών, το τετράδιο σχεδίου γίνεται το «όχημα» για την ανάδειξη πτυχών της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πενήντα δύο καλλιτέχνες προσεγγίζουν το προσφυγικό, την κλιματική αλλαγή, την έμφυλη βία, την πρόσβαση στην υγεία και άλλα ζητήματα σε έργα που δημιουργούν στα sketchbooks τους και τα παρουσιάζουν σε έκθεση στην Αθήνα.
Πρόκειται για την έκθεση «Sketchbook 4 Human Rights», την οποία διοργανώνει το Art Hub Athens, ένας νέος οργανισμός που δημιουργήθηκε στα τέλη του 2019, με στόχο να αναδείξει κοινωνικά θέματα μέσω της τέχνης. Η έκθεση αποτελεί δράση του ομότιτλου πρότζεκτ, που υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος «Active Citizens Fund» και χρηματοδοτείται από τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο. Το πρότζεκτ έχει ως στόχο να δημιουργήσει μια βιβλιοθήκη από sketchbooks καλλιτεχνών, με θέματα γύρω από τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ. Επίσης, περιλαμβάνει μεταξύ άλλων συνεντεύξεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού και διαδραστικά σεμινάρια.
Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η δημιουργός του Art Hub Athens και επιμελήτρια της έκθεσης, Ειρήνη Γουγουγιάννη, «επιλέξαμε τα sketchbooks γιατί θέλαμε να φτιάξουμε κάτι που σιγά σιγά θα μεγαλώνει και θα γίνει η πρώτη βιβλιοθήκη sketchbooks για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Στη συνέχεια στοχεύουμε να πηγαίνουμε τα sketchbooks σε σχολεία, ώστε να βλέπουν τα παιδιά διάφορα θέματα με ένα άλλο τρόπο, μέσα από τη ματιά των καλλιτεχνών». Η ίδια προσθέτει ότι ο στόχος του πρότζεκτ είναι τα sketchbooks να είναι προσβάσιμα μέσω διαδικτύου και σε όλο τον κόσμο. «Θέλουμε να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο με τη βοήθεια της τέχνης», καταλήγει η κ. Γουγουγιάννη.
Μέσα από την έκθεση οι καλλιτέχνες επιχειρούν ένα διάλογο αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ανάμεσα στους συμμετέχοντες της έκθεσης είναι η πολλά υποσχόμενη εικαστικός, Μαρία Φραγκουδάκη, η οποία μοιράζει το χρόνο της μεταξύ Αθήνας και Νέας Υόρκης. Στο sketchbook της δεσπόζει το έργο με τίτλο «Silent Blue» που παραπέμπει στην πανδημία. Με επίκεντρο τη χειρουργική μάσκα και το μπλε χρώμα η Μαρία Φραγκουδάκη επιχειρεί ένα διπλό συμβολισμό, όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Η μάσκα για μένα είχε μια διπλή ανάγνωση. Και σου κλείνω το στόμα, σου κόβω τη φωνή και προφανώς λόγω του κορονοϊού προστατεύομαι με τη μάσκα». Το έργο της παραπέμπει στην έννοια της ελευθερίας, μια έννοια που, όπως επισημαίνει, την έχει απασχολήσει πολύ τα τελευταία χρόνια. Την έννοια αυτή προσεγγίζει και στην εγκατάσταση «Stand Free» που εκθέτει αυτή την περίοδο στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», με αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, αλλά και στο έργο της «Bedsheets Art Project. The Duality of Freedom», που είχε παρουσιάσει το 2017 στην πλατεία Συντάγματος.
Η Μαρία Φραγκουδάκη εξομολογείται ότι η δημιουργία ενός έργου σε sketchbook τη δυσκόλεψε «γιατί έχω συνηθίσει σε μεγάλη κλίμακα οπότε έπρεπε να περιοριστώ. Στην αρχή ήθελα να φύγω εκτός των ορίων του, ήθελα να το κάνω λίγο πιο τρισδιάστατο, όπως θα έκανα και με ένα καμβά. Αλλά ήταν ωραία εξάσκηση, να μπορείς να περιορίσεις σε κάτι μικρό, όλο αυτό το μεγάλο που νιώθεις».
Στο sketchbook της χρησιμοποιεί ευρέως και τη γραφή Μπράιγ, καθώς «με ενδιαφέρει η δουλειά μου να μπορεί να είναι προσβάσιμη», τονίζει και συνεχίζει: «Όλο αυτό το κόνσεπτ της απτής ζωγραφικής είναι κάτι που με ενδιαφέρει πολύ και η δουλειά μου είναι γλυπτική. Ενώ πας σε γκαλερί και σε μουσεία και σου λένε να μην ακουμπάς, εγώ θα ήθελα πάρα πολύ να δημιουργήσω μια έκθεση που να μπορείς να την ακουμπάς, να τη βιώνεις με όλο σου το σώμα».
«Η τέχνη μπορεί να μας αλλάξει σε ατομικό επίπεδο, να μας διδάξει και να μας κάνει πιο ανεκτικούς», παρατηρεί η κ. Φραγκουδάκη προσθέτοντας ότι «πολύ σημαντικό είναι και το γεγονός ότι καταργεί τις αποστάσεις, ο ένας έρχεται σε επαφή με τον άλλο, τον διαφορετικό, τον ξένο. Η τέχνη μας ενώνει».
Οι διακρίσεις ως πηγή έμπνευσης
Μεταξύ των συμμετεχόντων στην έκθεση είναι ο Τζουλιέν Γκαντούρ, καλλιτέχνης από το Λίβανο που ζει στην Ελλάδα και κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στο στρατηγικό σχεδιασμό προϊόντων. Πηγή έμπνευσης για το έργο που παρουσιάζει είναι το γεγονός ότι χρησιμοποιεί γλώσσες με τελείως διαφορετικό προσανατολισμό: από τη μία πλευρά τα αραβικά, στα οποία η γραφή είναι από τα δεξιά προς τα αριστερά, και από την άλλη τα ελληνικά και τις λατινογενείς γλώσσες, όπου η γραφή είναι αντίστροφη. «Το κύριο σκεπτικό μου ήταν να δούμε το έργο από μια άλλη οπτική, όπου όλα συνδέονται μεταξύ τους. Εάν κοιτάξεις το sketchbook από πάνω θα δεις μια ζωγραφιά που συνεχίζεται, ενώ αν κοιτάξεις το έργο από τη μία πλευρά του βιβλίου μόνο, θα δεις μισή ζωγραφιά», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Εξάλλου, όπως ο ίδιος παρατηρεί, «μέσα από την τέχνη μπορούμε να εκφραστούμε σε πιο διεθνές περιβάλλον. Η γλώσσα μάς περιορίζει, ενώ η τέχνη μας βοηθάει να εκφραστούμε».
Στο κέντρο του τετραδίου ο Τζουλιέν τοποθετεί ένα έργο, στο οποίο δεσπόζει η λέξη «Άνθρωποι» στα αγγλικά και στα αραβικά. «Όλοι έχουμε γεννηθεί άνθρωποι, μεγαλώνουμε διαφορετικά, αλλά έχουμε μια ισορροπία γιατί είμαστε άνθρωποι και δεν πρέπει να έχουμε ταμπέλες για την προέλευσή μας», παρατηρεί.
Ο Τζουλιέν εξομολογείται ότι ζώντας στην Ευρώπη, βιώνει κάθε μέρα διακρίσεις. «Σε ορισμένα μέρη δεν μιλάω τη μητρική μου γλώσσα ούτε στο τηλέφωνο, για να μην αισθανθώ ότι οι άνθρωποι γύρω μου μού βάζουν ταμπέλες», λέει και προσθέτει: «Οι διακρίσεις δεν είναι ανεκτές. Μπορούμε να συζητήσουμε για άλλα δικαιώματα, αλλά δεν είναι ανεκτό να έχουμε διακρίσεις μεταξύ μας». Τα έργα του είναι όλα φιλοτεχνημένα με άσπρο και μαύρο χρώμα παραπέμποντας περισσότερο σε γραπτό κείμενο παρά σε εικαστικό έργο. «Ήθελα να δείξω ότι όταν σκεφτόμαστε την ανθρωπότητα, δεν υπάρχει ποικιλομορφία: ή αισθάνεσαι άνθρωπος ή όχι», τονίζει.
Η έκθεση θα παρουσιαστεί στην The Project Gallery (Νορμανού 3, Μοναστηράκι) από σήμερα μέχρι και τις 2 Οκτωβρίου. Τα εκθέματα θα πλαισιώνονται από διαδραστικές εγκαταστάσεις και δραστηριότητες. Επίσης, κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα διεξάγεται από το Art Hub Athens ανώνυμη έρευνα στους επισκέπτες για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με στόχο την καταγραφή καθημερινών φαινομένων καταπάτησης των δικαιωμάτων, μέσα από προσωπικές μαρτυρίες που θα φωτίσουν ορατές και αθέατες όψεις του προβλήματος.
Τα sketchbooks είναι διαθέσιμα και διαδικτυακά, στην ιστοσελίδα https://sketchbook4humanrights.com/
Ώρες λειτουργίας της έκθεσης: Τρίτη- Σάββατο, 12 το μεσημέρι- 8 μ.μ. Η είσοδος είναι ελεύθερη και επιτρέπεται μόνο με την επίδειξη πιστοποιητικού εμβολιασμού ή νόσησης.
Πηγή: ΑΠΕ ΜΠΕ
