Πανδημία και Περιβάλλον: Οι 2 όψεις του ίδιου νομίσματος
15/07/21, 08:15
Μπορεί οι τελευταίοι 17 μήνες να έχουν υπάρξει οι πιο δύσκολοι των τελευταίων δεκαετιών, σε παγκόσμιο επίπεδο λόγω του ξεσπάσματος της πανδημίας του κορονοϊού -μιας κατάστασης πρωτόγνωρης για όλους, ωστόσο, το ανθρώπινο είδος δεν ήταν το μόνο που στιγματίστηκε και εξακολουθεί να «παλεύει» με τον Covid-19.
Από το Δεκέμβριο του 2019, όταν εντοπίστηκε το πρώτο κρούσμα στην επαρχία Ουχάν της Κίνας, έχουν καταγραφεί περισσότεροι από 4 εκατ. θάνατοι, ενώ υπολογίζεται πως αυτή τη στιγμή, υπάρχουν περί τα 188 εκατ. ενεργά κρούσματα παγκοσμίως.
Μετά από πολύμηνα lockdowns, σοκαριστικές εικόνες από γεμάτες ΜΕΘ, προσμονή για την παραγωγή κάποιου «σωτήριου» εμβολίου, εναλλαγή μέτρων, επιβολή και άρση περιορισμών, νέες συνήθειες, κοινωνική αποστασιοποίηση, αναταραχές και διχασμό, σήμερα βρισκόμαστε στο «καλύτερο» σημείο του τελευταίου ενάμιση έτους: Τα εμβόλια είναι πραγματικότητα, τα νέα δεδομένα έγιναν συνήθεια και η «ατομική ευθύνη» αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της συνείδησης και του λεξιλογίου μας.
Τι συνέβαινε όμως στον πλανήτη, όσο εμείς προσπαθούσαμε να βγούμε απ’τον κυκεώνα του κορονοϊου;
Σύμφωνα με τις επιστημονικές μελέτες, το «pause» που πάτησε ο κορονοϊός στην ανθρώπινη κινητικότητα, έδωσε μια μικρή ανάσα στη Γη.
Ερευνητές από διάφορα ιδρύματα, παρατήρησαν σημαντικές αλλαγές στο περιβάλλον, σε μικρό χρονικό διάστημα, γεγονός που οδήγησε στην ταύτιση με την εμφάνιση της πανδημίας. Η ατμοσφαιρική ρύπανση μειώθηκε, η ποιότητα των υδάτων βελτιώθηκε, ακόμη και το χιόνι έγινε πιο …λευκό, αντανακλώντας περισσότερο φως.
Επιστήμονες, όπως ο Τίμοθι Νιούμαν, συντονιστής του προγράμματος απεικόνισης Γης των γεωλογικών ερευνών των ΗΠΑ, χρησιμοποιώντας δεδομένα τηλεσκοπικής για την καταγραφή των αλλαγών κατά την περίοδο της πανδημίας του Covid-19, συνέκριναν σε εβδομαδιαία βάση τις αλλαγές, μέσω των δορυφόρων της NASA.
Μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος, παρατηρήθηκε πως μεγάλες περιοχές του τροπικού δάσους του Αμαζονίου στη Βραζιλία, καθάρισαν από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο, ενώ σε σημεία του Αμαζονίου όπως η Κολομβία και το Περού, η αποψίλωση των δασών επιβραδύνθηκε, από την έναρξη της πανδημίας.
Δορυφορικές εικόνες και δεδομένα, δείχνουν επίσης μείωση της περιβαλλοντικής ρύπανσης κατά το ίδιο χρονικό διάστημα. Βιομηχανικές δραστηριότητες στην Ινδία, όπως εξορύξεις για κατασκευαστικά έργα, επιβραδύνθηκαν ή σταμάτησαν εντελώς, λόγω των lockdowns, με τις μετρήσεις επιφανειακού αέρα και τα θερμικά υπέρυθρα δεδομένα να δείχνουν λίγο αργότερα, σημαντική μείωση στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Μάλιστα, μια μελέτη έδειξε πως η συγκέντρωση ατμοσφαιρικού ρύπου με την ονομασία «σωματιδιακή ύλη 10», μειώθηκε περίπου στο ένα τρίτο με ένα τέταρτο, του προ - πανδημίας επιπέδου στην Ινδία.
Εδώ και χρόνια, ο Νέντ Μπαίρ, υδρολόγος, μελετά το χιόνι στη «λεκάνη» του Ινδού ποταμού, μεταξύ Κίνας και Πακιστάν, που παρέχει νερό σε 300 εκατ. ανθρώπους.
«Από την εφαρμογή του lockdown στην Ινδία, ήξερα πως θα υπήρχε αντίκτυπο στο χιόνι», δήλωσε ο Μπαίρ, που εργάζεται στο Ινστιτούτο Έρευνας Γης της Σάντα Μπάρμπαρα, του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια. Ο ερευνητής, παρατήρησε πολλές δημοσιεύσεις στα Μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου γινόταν αναφορά στην καθαρότητα του αέρα στο Νέο Δελχί, καθώς και στοιχεία για βελτίωση της ποιότητας αυτού, κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Μικρότερα ποσοστά ρύπανσης, θα σήμαιναν αυτόματα μικρότερη συσσώρευση σκόνης και ατμοσφαιρικών ρύπων στο χιόνι και άρα υψηλότερη λευκαύγεια (μέτρο ανακλαστικότητας μιας επιφάνειας), με αποτέλεσμα αυτό να λιώνει πιο αργά.
Ο Μπαίρ και η ομάδα του, διαπίστωσαν πως η λευκαύγεια του χιονιού ήταν σημαντικά υψηλότερη κατά τη διάρκεια των lockdowns λόγω κορονοϊού, σε σχέση με 20 χρόνια πριν -πιθανό αποτέλεσμα των μειωμένων ταξιδιών, της ελαχιστοποίησης της βιομηχανικής δραστηριότητας, αλλά και της ανθρώπινης κινητικότητας στο σύνολό της.
Ανάλογες μελέτες, έγιναν από ερευνητές της NASA και για την καθαρότητα του νερού παγκοσμίως, συγκρίνοντας παλαιά δείγματα, με άλλα κατά τη διάρκεια του Covid-19. Τα ευρήματα δεν ήταν ξεκάθαρα σε όλες τις περιπτώσεις. Για παράδειγμα, στο Σαν Φρανσίσκο, οι μεταβολές του καιρού και οι βροχοπτώσεις δεν επέτρεψαν ένα ασφαλές συμπέρασμα, σε αντίθεση με το Μανχάταν στο οποίο η καλυτέρευση της ποιότητας του νερού, ήταν εμφανής. Η επιβολή περιορισμένων μετακινήσεων το Μάρτιο, σήμανε αυτόματα μειωμένη ρύπανση του νερού και άρα των μολυσματικών σωματιδίων που κατέληγαν στον ποταμό Χάντσον. Τα δεδομένα έδειξαν μείωση της θολότητας του νερού κατά 40%.
Μπορεί όλα τα παραπάνω στοιχεία να προκαλούν περιβαλλοντική αισιοδοξία, ωστόσο το «νόμισμα» της πανδημίας, έχει δύο όψεις.
Λόγω της νέας αυτής συνθήκης, οι εισαγωγές προστατευτικών μασκών αλλά και γαντιών υπερδιπλασιάστηκαν το πρώτο κιόλας εξάμηνο. Περισσότεροι από 170.000 επιπλέον τόνοι μασκών, ή περίπου 0,75 μάσκες προσώπου ανά άτομο ανά ημέρα, εισήχθησαν στην ΕΕ κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, με αποτέλεσμα πρόσθετες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και άλλους τύπους ρύπανσης. Ωστόσο, οι επαναχρησιμοποιούμενες βαμβακερές μάσκες, γίνονται πιο φιλικές προς το περιβάλλον μετά από περίπου 13 πλύσεις, όταν όμως ενδέχεται να μην προσφέρουν το ίδιο επίπεδο προστασίας, κάτι που θα πρέπει να παραμένει κύριο μέλημα όλων.
Παράλληλα, αλλαγές υπήρξαν και στη χρήση πλαστικών συσκευασιών, καθώς λόγω των αλλεπάλληλων lockdown, τα περισσότερα εστιατόρια λειτουργούσαν αποκλειστικά μέσω delivery ή take-away.
Μετά το πέρας της πανδημίας, με την επιστροφή στην «κανονικότητα», θα επιστρέψουν δυστυχώς και τα επίπεδα καυσαερίου, η αυξημένη ηχορύπανση, θα εκλείψουν οι εικόνες «σπάνιων» ζώων σε αστικές περιοχές λόγω μειωμένης ανθρώπινης παρουσίας, τα τραγούδια διαφόρων πουλιών που ακούστηκαν για πρώτη φορά στις πόλεις κ.α.
Οι επιστήμονες ωστόσο, υποστηρίζουν πως «η καλύτερη στιγμή για αλλαγή, είναι τώρα». Η έγκαιρη ενημέρωση, η εκπαίδευση παιδιών και ενηλίκων σε συνδυασμό με στοχευμένη περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση μέσω δράσεων, θα μπορούσαν να μας φέρουν σε μια πολύ καλύτερη μελλοντικά «εικόνα», στην οποία ο πλανήτης και οι φιλοξενούμενοί του, θα απολαμβάνουν μια αρμονικότερη συμβίωση.
