Οι περιπέτειες του αμερικανικού χρέους
20/05/23, 16:59
Στον αστερισμό της επιβολής ανώτατου ορίου χρέους παραμένουν οι ΗΠΑ, οι οποίες βλέπουν τις διαφωνίες μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων να ρίχνουν βαριά σκιά στην οικονομία.
Το πλαφόν στο δημόσιο χρέος θεσπίστηκε το 1917, με στόχο ο σχετικός μηχανισμός, ο οποίος επιδιώκει την αποτροπή ενός δημοσιονομικού εκτροχιασμού, να λειτουργεί ως εξής:
-Το υπουργείο Οικονομικών, για όσο χρονικό διάστημα ο δανεισμός κινείται κάτω του εν λόγω ορίου, έχει τη δυνατότητα να εκδίδει ομόλογα, χωρίς να χρειάζεται νομοθετική έγκριση.
-Όταν, όμως, ο δανεισμός φθάνει στο επιτρεπτό όριο, τότε πρέπει η πλειοψηφία στα δύο σώματα του Κογκρέσου, δηλαδή τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία, να ψηφίζει για την αύξηση ή την προσωρινή αναστολή του.
-Αλλιώς, το δημόσιο «κατεβάζει» ρολά και προχωρά σε μερική στάση πληρωμών.
Η διαδικασία, για χρόνια, αποτελούσε... ρουτίνα. Από το 1960 εγκρίθηκαν συνολικά 78 αυξήσεις στο όριο χρέους των ΗΠΑ, εκ των οποίων οι 49 υλοποιήθηκαν από Ρεπουμπλικάνο και οι 29 από Δημοκρατικό πρόεδρο.
Η αλλαγή που προέκυψε
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η κατάσταση έχει αλλάξει άρδην, λόγω κυρίως της μεγάλης πόλωσης στην αμερικανική πολιτική σκηνή.
Το 2011, επί προεδρίας του Μπαράκ Ομπάμα, εξελίχθηκε ένα μεγάλο θρίλερ, με τους Ρεπουμπλικάνους να συμφωνούν στην αύξηση του χρέους μόλις δύο ημέρες πριν το υπουργείο Οικονομικών ξεμείνει από χρήματα.
Η διελκυστίνδα είχε μεγάλο αντίκτυπο, με τις αμερικανικές μετοχές να σημειώνουν τη μεγαλύτερη μεταβλητότητα από την κρίση του 2008 και τον οίκο πιστοληπτικής αξιολόγησης S&P να υποβαθμίζει το αξιόχρεο των ΗΠΑ για πρώτη και μοναδική φορά.
Αντίστοιχα, το 2013, όταν πρόεδρος ήταν και πάλι ο Μπαράκ Ομπάμα, η κωλυσιεργία των Ρεπουμπλικάνων να συναινέσουν στην αύξηση του ορίου χρέους οδήγησε σε προσωρινή αναστολή λειτουργίας ορισμένων υπηρεσιών του αμερικανικού δημοσίου (shutdown).
Το όριο του χρέους αυξήθηκε και επί προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ, χωρίς όμως εντάσεις καθώς υπήρξε συμφωνία από την πλευρά των Δημοκρατικών.
Η περιπέτεια του 2023
Φέτος τον Ιανουάριο, το χρέος των ΗΠΑ άγγιξε το ανώτατο επιτρεπτό όριο των 31,4 τρισ. δολαρίων, το οποίο είναι τριπλάσιο σε σχέση με το 2008 (10 τρισ. δολάρια) και σχεδόν 10πλάσιο σε σχέση με το 1990 (3,2 τρισ. δολάρια).
Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και η πανδημία του κορονοϊού αποτέλεσαν τους δύο κρίσιμους παράγοντες, οι οποίοι εκτίναξαν το αμερικανικό χρέος. Πέρυσι, το ύψος του -ως ποσοστό στο ΑΕΠ- έφθασε στο 121,7% του ΑΕΠ από 108,7% το 2019.
Συνολικά, από την αρχή του 21ου αιώνα, η δημοσιονομική πολιτική των ΗΠΑ είναι επεκτατική, με ένα μέσο ετήσιο έλλειμμα της τάξης του 1 τρισ. δολαρίων.
Από τις αρχές του 2023, το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ δεν έχει προχωρήσει σε νέο δανεισμό, καλύπτοντας τις δαπάνες με τα τρέχοντα έσοδα και κάποιες λογιστικές μεθοδεύσεις.
Ωστόσο, η ρευστότητα στεγνώνει, με την υπουργό Οικονομικών, Τζάνετ Γέλεν, να προειδοποιεί ότι το αμερικανικό δημόσιο δεν θα μπορέσεις να καταβάλλει τις υποχρεώσεις του από την 1η Ιουνίου. Εκτός αν υπάρξει νέα αύξηση του ορίου.
Μία αθέτηση πληρωμών από τις ΗΠΑ, αναμφίβολα, θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στις διεθνείς αγορές, καθώς και στην οικονομία, δεδομένου του μεγέθους του αμερικανικού χρέους. Αυτό, όπως είναι εύλογο, καθιστά σχεδόν απίθανη τη μη εξεύρεση λύσης.
Ωστόσο, μόλις στις αρχές Μαΐου άρχισαν οι ουσιαστικές διεργασίες για να υπάρξει ένας συμβιβασμός μεταξύ του Λευκού Οίκου και των Ρεπουμπλικάνων, οι οποίοι έχουν την πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων και ζητούν ως αντάλλαγμα τη μείωση μίας σειράς δαπανών.
Την περασμένη εβδομάδα, οι διαβουλεύσεις επιταχύνθηκαν και ο πρόεδρος της Βουλής, Κέβιν ΜαΚάρθι, δήλωσε αισιόδοξος ότι μπορεί να υπάρξει κατ’ αρχή συμφωνία μέσα στο τρέχον Σαββατοκύριακο. Τόσο ο ίδιος όσο και ο Δημοκρατικός πρόεδρος της Γερουσίας, Τσακ Σούμερ, ήταν έτοιμοι να συγκαλέσουν τα δύο σώματα για να ψηφίσουν την όποια συμφωνία πριν την 1η Ιουνίου.
Την Παρασκευή, όμως, οι συζητήσεις διακόπηκαν λίγο μετά τη νέα συνάντηση των αντιπροσωπειών, με τους Ρεπουμπλικάνους να κατηγορούν τους Δημοκρατικούς για παράλογη στάση, δίνοντας νέα παράταση στο θρίλερ.
