Financial Times: Τι θα γίνει, αν «ραγίσει» ο «βράχος»-Γερμανία
21/11/17, 15:57
Ο μόνος ηγέτης του G20 που ασκεί την εξουσία για περισσότερο καιρό από τη Μέρκελ είναι ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Και η σύγκρισή τους είναι διδακτική. Επί προέδρου Πούτιν, η Ρωσία έχασε φίλους, ενεπλάκη σε πολέμους και υπέστη οικονομικές κυρώσεις. Επί καγκελαρίας Μέρκελ, η Γερμανία είδε να αυξάνεται η ευημερία της και η πολιτική της επιρροή. Σε μια σειρά από κρίσιμα θέματα Ρωσία, πρόσφυγες, ευρώ -, η Γερμανία έχει γίνει το "απαραίτητο έθνος" της Ευρώπης και οι αποφάσεις που λαμβάνονται στο Βερολίνο έχουν αποφασιστική σημασία για τις παγκόσμιες εξελίξεις.
Όπως αναφέρει ο αρθρογράφος των FT Γκίντεον Ράχμαν, η σημερινή πολιτική κρίση στη Γερμανία έχει λοιπόν παγκόσμιες επιπτώσεις. Αν έρθει το τέλος της εποχής Μέρκελ, η Ευρώπη θα εισέλθει σε μια νέα και επικίνδυνη κατάσταση.
Οι αισιόδοξοι στις Βρυξέλλες και το Παρίσι θα θεωρήσουν ότι ένας νέος ηγέτης της Γερμανίας μπορεί να δώσει μια νέα ώθηση στο ευρωπαϊκό σχέδιο. Το πιθανότερο όμως είναι να συμβεί το αντίθετο. Η ατμόσφαιρα στη Γερμανία δείχνει ότι ένας νέος καγκελάριος θα δυσκολευτεί ακόμη περισσότερο από τη Μέρκελ να λάβει γενναίες αποφάσεις. Οι Ελεύθεροι Δημοκράτες, που φέρουν την ευθύνη για το σημερινό αδιέξοδο, αντιτίθενται στη μεγαλύτερη δημοσιονομική ενοποίηση της Ευρώπης.
Για τον λόγο αυτό, η κατάρρευση των συνομιλιών για τον σχηματισμό κυβέρνησης είναι ένα κακό νέο για τον Μακρόν. Στην ομιλία που εκφώνησε πρόσφατα στη Σορβόννη για την Ευρώπη, ο γάλλος πρόεδρος παρουσίασε μια σειρά από φιλόδοξες ιδέες για την ΕΕ, όπου περιλαμβάνονταν η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού υπουργείου Οικονομικών, η φορολογική εναρμόνιση και η σύσταση μιας κοινής στρατιωτικής δύναμης για ξένες επεμβάσεις. Για να προχωρήσουν αυτές οι ιδέες, η Γαλλία χρειάζεται μια θετική απάντηση από τη Γερμανία. Η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης στο Βερολίνο σημαίνει ότι αυτή η απάντηση θα αργήσει, και όταν έρθει θα είναι μάλλον αρνητική.
Ορισμένοι συντηρητικοί ελπίζουν ότι μια Γερμανία χωρίς τη Μέρκελ θα είναι καλύτερη για την ευρωπαϊκή ενότητα αναφορικά με το ευαίσθητο θέμα της αντιμετώπισης των προσφύγων. Η καγκελάριος επικρίθηκε από την Ουγγαρία και την Πολωνία επειδή αποφάσισε μονομερώς να δεχθεί πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες και στη συνέχεια ζήτησε να επιβληθούν ποσοστώσεις στις άλλες χώρες της ΕΕ.
Οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης έδειξαν ότι η Γερμανία κινείται προς μια πιο περιοριστική πολιτική στο ζήτημα αυτό. Ακόμη όμως κι αν η επόμενη γερμανική κυβέρνηση βρεθεί πιο κοντά στις ευρωπαϊκές θέσεις, αυτό δύσκολα θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη ενότητα. Αν κινηθεί και η Γερμανία προς μια εθνικιστική κατεύθυνση, οι προσπάθειες να βρεθεί μια ρεαλιστική πανευρωπαϊκή προσέγγιση θα αποτύχουν. Και η μεταναστευτική πολιτική θα γίνει ακόμη πιο χαώδης.
Η απάντηση της Μέρκελ στην προσφυγική κρίση τη μετέτρεψε σε παγκόσμιο σύμβολο. Μετά το Brexit, την εκλογή του Τραμπ και την άνοδο αυταρχικών κυβερνήσεων στην Πολωνία και την Ουγγαρία, η Μέρκελ έγινε ο ισχυρότερος υπερασπιστής της διεθνούς φιλελεύθερης τάξης που ξαφνικά δέχθηκε μια πρωτοφανή πίεση.
Κανείς διάδοχος της Μέρκελ δεν πρόκειται να ασπαστεί τη λαϊκιστική ατζέντα του Τραμπ ή τον ευρωσκεπτικισμό των υπέρμαχων του Brexit. Είναι σαφές όμως ότι πολλές από τις σημερινές δυσκολίες της καγκελαρίου απορρέουν από την άνοδο της άκρας Δεξιάς και της άκρας Αριστεράς, που συγκέντρωσαν από κοινού πάνω από το 20% των ψήφων στις εκλογές του Σεπτεμβρίου. Αν η καγκελάριος χάσει την εξουσία ή παραμείνει στη θέση της, αλλά με μειωμένη δύναμη -, η τύχη της θα ερμηνευτεί ως υποχώρηση των φιλελεύθερων και διεθνιστικών ιδεών που έχει ασπαστεί.
Το γεγονός ότι η Μέρκελ πρέπει ξαφνικά να αγωνιστεί για την πολιτική της επιβίωση θα διαλύσει την αισιοδοξία που είχαν αποκτήσει τελευταία οι ευρωπαϊκές ελίτ. Τα διπλά χτυπήματα του Τραμπ και του Brexit έφεραν στις αρχές του 2017 την ΕΕ σε μια κατάσταση σοκ και δέους. Η νίκη του Μακρόν, όμως, και η οικονομική ανάκαμψη έφεραν πίσω την ελπίδα. Την ίδια στιγμή, δεν έλειπαν οι προειδοποιήσεις, που προέρχονταν κυρίως από την Ισπανία, από την κεντρική Ευρώπη και από την Ιταλία.
Εν μέσω όλων αυτών των προβλημάτων, η Γερμανία της Μέρκελ ήταν ένας βράχος πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας. Αν ραγίσει κι αυτός ο βράχος, ολόκληρο το ευρωπαϊκό σχέδιο θα τεθεί υπό αμφισβήτηση.
