ΕΕ-Αφγανιστάν: Προκλήσεις και ρεαλισμός
24/08/21, 10:37
Του Νίκου Μπάρδη
Αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση καταδικάζει την «ατμόσφαιρα φόβου» που επιβάλουν οι Ταλιμπάν, θέλει ταυτόχρονα να αποτρέψει την προσφυγική κρίση του 2015.
«Οι Ταλιμπάν κέρδισαν τον πόλεμο. Επομένως πρέπει να συζητήσουμε μαζί τους», είπε ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής διπλωματίας Jοsep Borrell, μέσω τηλεσύσκεψης, στους Υπουργούς Εξωτερικών της ΕΕ, στις 17 Αυγούστου.
Μετά το σοκ της κατάληψης του Αφγανιστάν από τους αντάρτες, η Ευρώπη προσπαθεί να προσαρμοστεί στην νέα πραγματικότητα, κυρίως για να εκκενώσει τους υπηκόους της, καθώς και τους πιο ευάλωτους Αφγανούς, ενώ ταυτόχρονα κάνει τον απολογισμό της εικοσαετούς παρουσίας των συμμάχων του ΝΑΤΟ στην χώρα.
Άμεσα, το μείζον ζήτημα είναι ο συντονισμός της εκκένωσης των υπηκόων της, καθώς και των χιλιάδων Αφγανών με τους οποίους συνεργάστηκαν, με μερικούς από αυτούς για είκοσι χρόνια.
Η ΕΕ διαβεβαίωσε ότι θα βοηθήσει να φύγουν και αυτοί που εργάστηκαν στην αντιπροσωπεία της, μαζί με τις οικογένειες τους, περίπου 400 άτομα. Επειδή η ΕΕ δεν δύναται να χορηγήσει visa, ούτε να οργανώσει την εκκένωση, το βάρος θα μοιραστεί μεταξύ των 27 κρατών μελών.
Η Ισπανία προσφέρθηκε να φιλοξενήσει όλα αυτά τα άτομα, πριν να κατευθυνθούν προς τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που τους παρέχουν visa.
H Ιταλία θα προμηθεύσει τα απαραίτητα εναέρια μέσα, ενώ η Γαλλία θα εξασφαλίζει την στρατιωτική προστασία επί τόπου, διατηρώντας ταυτόχρονα μια διπλωματική παρουσία στο αεροδρόμιο της Καμπούλ.
Στην χώρα, η κατάσταση είναι «πολύπλοκη» σύμφωνα με μια ευρωπαϊκή πηγή, όπου οι Ταλιμπάν εμποδίζουν τους υποψήφιους για αναχώρηση Αφγανούς, να φθάσουν στο αεροδρόμιο. «Χειροτερεύει γρήγορα», λέει. Λόγω των «συνθηκών χάους», μόλις επτά άτομα μπόρεσαν να επιβιβαστούν σε ένα γερμανικό Α-400Μ, το οποίο εστάλη επειγόντως στην Καμπούλ.
«Φρούδες Ελπίδες»
Οι 27 θέλουν κατά πρώτο λόγο, να επικοινωνήσουν με τους Ταλιμπάν, για να μπορέσουν να συνεχίσουν τις εκκενώσεις.
Η ΕΕ θα στείλει επί πλέον προσωπικό για να οργανώσει την λογιστική υποστήριξη. Μένει το ερώτημα των πολιτικών σχέσεων που θα έχουν τα κράτη μέλη, με το νέο καθεστώς.
Οι Ευρωπαίοι είναι προσεχτικοί και επιμένουν στον σεβασμό, από το Αφγανιστάν, των διεθνών δεσμεύσεων, χρησιμοποιώντας τον μοχλό της ευρωπαϊκής βοήθειας ανάπτυξης, κατανοώντας ότι πλέον η δύναμη επιρροής τους είναι περιορισμένη.
Πόσο έχουν αλλάξει οι Ταλιμπάν, που είχαν επιβάλει μια αυστηρότατη μορφή του ισλαμικού νόμου, πριν να εκδιωχθούν το 2001;
«Μιλούν καλλίτερα τα αγγλικά», απάντησε λακωνικά ο Josep Borrell. «Θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα δυνατά μέσα πίεσης, ούτως ώστε να σεβαστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα», υπογράμμισε, «αν και αυτό μοιάζει με φρούδες ελπίδες».
Πριν μερικά λεπτά, o Borrell, είχε καταδικάσει «την ατμόσφαιρα τρομοκρατίας» που επιβάλουν οι Ταλιμπάν. Γι’αυτόν τον λόγο, οι Ευρωπαίοι ασχολούνται με την κατάσταση των Αφγανών που κινδυνεύουν, λόγω του επαγγέλματος τους : δημοσιογράφοι, υπάλληλοι ΜΚΟ, κλπ.
«Η ΕΕ και οι ΗΠΑ υποσχέθηκαν στο Αφγανιστάν, την δημοκρατία και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κυρίως των γυναικών. Τα άτομα που εργάστηκαν γι’αυτό, με την πλήρη στήριξη και την ενθάρρυνση της Δύσης, κινδυνεύουν να γίνουν ο στόχος των Ταλιμπάν», σημειώνει η Patricia Gossman, του ασιατικού παραρτήματος του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ( Human Rights Watch ), κριτικάροντας την βραδύτητα των εκκενώσεων και της χορήγησης visa.
Η ΕΕ είναι καταδικασμένη σε μια άσκηση ασταθούς ισορροπίας, μεταξύ του ηθικού καθήκοντος της να χορηγήσει άσυλο στα άτομα που κινδυνεύουν και την πολιτική βούληση, να αποτρέψουν την ροή προσφύγων από το Αφγανιστάν. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον μισό εκατομμύριο Αφγανοί, θα εγκαταλείψουν την χώρα.
Με τον φόβο να ξαναζήσουν την προσφυγική κρίση του 2015, οι είκοσι-επτά θέλουν να στείλουν ένα ισχυρό μήνυμα αυστηρού ελέγχου των συνόρων της ΕΕ.
Η εμφατική προειδοποίηση απευθύνεται προς τους γείτονες του Αφγανιστάν ( αν και το Πακιστάν και το Ιράν υποδέχονται ήδη 5 εκατομμύρια Αφγανούς ), καθώς και στις χώρες προσωρινής παραμονής ( Τουρκία, Λευκορωσία ). Το θέμα συζητήθηκε από τους Υπουργούς Εξωτερικών της ΕΕ, οι οποίοι επέμειναν στην πιθανότητα εργαλειοποίησης των προσφυγικών ρευμάτων, από αυτές τις δυο χώρες.
Προς το παρόν, δεν έχουν ανακοινωθεί αριθμητικά στοιχεία, αν και οι Βρετανοί δήλωσαν την πρόθεση τους να δεχθούν 20000 άτομα.
Απέναντι στην αφγανική κρίση, που υποκρύπτει και ζητήματα ασφαλείας, «η Ευρώπη είναι στο περιθώριο, αλλά είναι υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει τις συνέπειες», καταλήγει ο Steven Blockmans, ερευνητής στο Κέντρο Σπουδών Ευρωπαϊκής Πολιτικής ( Centre for European Policy Studies ), «αυτό δείχνει ότι η ΕΕ δεν πρέπει να συνεχίσει να ακολουθεί τυφλά τις ΗΠΑ, στις στρατιωτικές τους περιπέτειες.
