Fitch: «ΒΒ»- για την Ελλάδα με σταθερό outlook

ΑΓΟΡΕΣ UPD 18:30 02/08/19, 23:05

Την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας στη βαθμίδα "BB-" επιβεβαίωσε ο οίκος αξιολόγησης Fitch Ratings, διατηρώντας παράλληλα σταθερό και το outlook.

Στην έκθεσή του, ο οίκος επισημαίνει ότι η βαθμίδα "ΒΒ-" της Ελλάδας στηρίζεται από τα υψηλά επίπεδα του κατά κεφαλήν εισοδήματος, τα οποία ξεπερνούν το μέσο επίπεδο των χωρών με αξιολόγηση "BB" και "BBB". Παράλληλα, το προφίλ του χρέους της γενικής κυβέρνησης της Ελλάδας είναι εξαιρετικά ευνοϊκό, ενώ η δημοσιονομική απόδοση της τελευταίας τριετίας ξεπερνά αυτή άλλων χωρών με αξιολόγηση "ΒΒ". Οι δείκτες διακυβέρνησης είναι επίσης σημαντικά ισχυρότεροι σε σχέση με αυτούς άλλων χωρών που βρίσκονται κάτω από την επενδυτική βαθμίδα.

Αυτοί οι παράγοντες, σύμφωνα με την Fitch, στέκονται απέναντι στην αδύναμη μεσοπρόθεσμη αναπτυξιακή δυναμική, τα εξαιρετικά υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων στον τραπεζικό κλάδο και τα υψηλά αποθέματα χρέους γενικής κυβέρνησης και καθαρού εξωτερικού χρέους. Σύμφωνα με την Fitch, οι εκλογές της 7ης Ιουλίου, έφεραν ξανά τη Νέα Δημοκρατία στην εξουσία μετά από περισσότερα από τέσσερα χρόνια, με 159 έδρες σε σύνολο 300 εδρών. Οι τελευταίες εκλογές που άφησαν ένα κόμμα με απόλυτη πλειοψηφία ήταν το 2009.

Υποστηρικτική η ατζέντα της κυβέρνησης Μητσοτάκη

Η έλευση μιας αυτοδύναμης μονοκομματικής κυβέρνησης αναμένεται να βοηθήσει να εδραιωθεί η βελτίωση της πολιτικής σταθερότητας που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια. Αυτό θα μπορούσε επίσης να στηρίξει την ταχεία εφαρμογή της ατζέντας πολιτικής της Νέας Δημοκρατίας. Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη ορκίστηκε στις 8 Ιουλίου. Είναι πολύ νωρίς, εκτιμά η Fitch, να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητά της και η εφαρμογή των πολιτικών της. Ωστόσο, κατά την άποψη του οίκου, η ατζέντα της κυβέρνησης θα μπορούσε να στηρίξει περαιτέρω την οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας.

Οι προτεραιότητες

Οι βασικές οικονομικές προτεραιότητες της κυβέρνησης περιλαμβάνουν μια ευρεία μείωση των φορολογικών συντελεστών, μια επιτάχυνση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, καθώς και δεσμεύσεις για μείωση της γραφειοκρατίας. Στόχος είναι η βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος και η προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων για τη διατήρηση της οικονομικής ανάκαμψης και την τόνωση της αναπτυξιακής δυναμικής μεσοπρόθεσμα. Στις 30 Ιουλίου, το κοινοβούλιο ενέκρινε μια πρώτη δέσμη μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του ΕΝΦΙΑ, ένα μέτρο που η κυβέρνηση αναμένει να κοστίσει 205 εκατ. ευρώ (0,1% του ΑΕΠ) το 2019.

Τα μέτρα

Επίσης εγκρίθηκε η ανανεωμένη ρύθμιση των 120 δόσεων για την εξόφληση των εκκρεμών οφειλών προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία. Τον Σεπτέμβριο, η κυβέρνηση σκοπεύει να παρουσιάσει ένα ευρύτερο οικονομικό πακέτο που θα περιλαμβάνει τη σταδιακή θέσπιση από τον Ιανουάριο 2020 φορολογικών περικοπών τόσο για τα νοικοκυριά όσο και για τις επιχειρήσεις. Τα μέτρα ενδέχεται να περιλαμβάνουν τη σταδιακή μείωση του φόρου στις επιχειρήσεις στο 20% από 28% σε διάστημα δύο ετών, τη μείωση του χαμηλότερου φορολογικού συντελεστή στον φόρο εισοδήματος στο 9% από 22%, την αναστολή του φόρου υπεραξίας στις πωλήσεις ακινήτων, καθώς και την αναστολή του ΦΠΑ στην κατασκευαστική δραστηριότητα.

Είναι πολύ νωρίς για να εκτιμηθεί ο συνολικός αντίκτυπος αυτών των μέτρων στην αύξηση του ΑΕΠ και στα δημόσια οικονομικά, αλλά "αναμένουμε περισσότερες πληροφορίες έως τον Σεπτέμβριο όταν θα παρουσιαστεί το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2020", σημειώνει ο οίκος.

Η κυβέρνηση φαίνεται ότι έχει δώσει προτεραιότητα στην επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων και στην αντιμετώπιση των θεμάτων ποιότητας του ενεργητικού του τραπεζικού τομέα. Η εποπτεία των πολιτικών του τραπεζικού τομέα αποτελεί πλέον αποκλειστική αρμοδιότητα του υπουργείου Οικονομικών (σε αντίθεση με την προηγούμενη κοινή ευθύνη των υπουργείων Οικονομίας και Δικαιοσύνης), ενώ το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων εποπτεύεται πλέον από το υπουργείο Οικονομίας (σ.σ. Ανάπτυξης και Επενδύσεων). Κατά την άποψή της Ftich, αυτή είναι μια θετική εξέλιξη που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ταχύτερη εφαρμογή των αναγκαίων πολιτικών στους συγκεκριμένους τομείς.

Το χρέος

Τα δημόσια οικονομικά συνεχίζουν να βελτιώνονται, σημειώνει ο οίκος. Η Ελλάδα σημείωσε πλεόνασμα του προϋπολογισμού 1,1% του ΑΕΠ το 2018, από 0,7% το προηγούμενο έτος, λόγω υψηλότερων εσόδων από τον προϋπολογισμό, περιορισμού των δαπανών και υποεκτέλεσης του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Αυτό σήμαινε πρωτογενές πλεόνασμα 4,4% του ΑΕΠ, πολύ πάνω από το στόχο του προγράμματος του ESM για 3,5% του ΑΕΠ. Ο οίκος αναμένει ότι την παραμονή της δημοσιονομικής κατάστασης σε υγιή πλαίσια, γεγονός που θα οδηγήσει σε πλεονάσματα ύψους 3,5% και 3,4% του ΑΕΠ αντίστοιχα το 2019-20.

Το ακαθάριστο χρέος της γενικής κυβέρνησης ανήλθε στο 181,1% του ΑΕΠ το 2018 και η Fitch αναμένει σταθερή μείωσή του στο 161% του ΑΕΠ έως το 2021, με βάση τα διατηρούμενα πρωτογενή πλεονάσματα, τη μέση αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 2% και τα χαμηλά επιτόκια.

Παρά το γεγονός ότι το φορτίο του χρέους της γενικής κυβέρνησης θα παραμείνει υψηλό, υπάρχουν παράγοντες που στηρίζουν τη βιωσιμότητά του. Τα ρευστά διαθέσιμα της Ελλάδας είναι υψηλά, φτάνοντας τα 26,8 δισ. ευρώ (14% του ΑΕΠ) τον Δεκέμβριο του 2018 και έχουν παραμείνει ανέπαφα από το τέλος του προγράμματος του ESM, τον Αύγουστο του 2018. Οι μικρές χρηματοδοτικές ανάγκες είναι χαμηλές και οι εκτιμήσεις της Fitch (περιλαμβάνουν πλήρη μετακύλιση των εντόκων γραμματίων) υποδεικνύουν ότι η Ελλάδα θα χρηματοδοτείται πλήρως έως το 2022-23, αποκτώντας σημαντική δικλείδα ασφαλείας έναντι τυχόν κινδύνων χρηματοδότησης για παρατεταμένη περίοδο.

Δημοσιονομικό μείγμα και πλεονάσματα

Κατά την άποψη της Fitch, το υφιστάμενο μείγμα δημοσιονομικής πολιτικής ενδέχεται να μην είναι διατηρήσιμο μεσοπρόθεσμα. Η δημοσιονομική προσαρμογή από το 2016 έχει βασιστεί κυρίως στα φορολογικά έσοδα και την υπο-εκτέλεση των κεφαλαιακών δαπανών. Η νέα κυβέρνηση κληρονομεί την πρόκληση να επανεξισορροπήσει το μείγμα δημοσιονομικής πολιτικής χωρίς να υπονομεύσει τη δέσμευση για τους δημοσιονομικούς στόχους που συμφωνήθηκαν με τους πιστωτές. Η ανάκληση της απόφασης για τη μείωση του αφορολόγητου από την προηγούμενη κυβέρνηση θα καθιστούσε δύσκολη την επανεξισορρόπηση της δημοσιονομικής πολιτικής με την εκπλήρωση του στόχου για πρωτογενή πλεονάσματα (3,5% του ΑΕΠ ετησίως έως το 2022), ιδιαίτερα όταν οι φόροι περικόπτονται.

Η Νέα Δημοκρατία έχει πει ότι θα ήθελε να μειώσει το στόχο των πλεονασμάτων κατά τουλάχιστον 1 ποσοστιαία μονάδα του ΑΕΠ, το οποίο και πάλι θα περιλάμβανε την εμφάνιση υψηλών πλεονασμάτων. Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να εκπληρώσει τους στόχους για το 2019 και το 2020 αλλά σχεδιάζει να τους επαναδιαπραγματευτεί από το 2021 και μετά.

Ξεχωριστά, η Fitch επισημαίνει την πρόοδο της Ελλάδας στην επαναφορά των τακτικών εκδόσεων ομολόγων. Οι αποδόσεις των ελληνικών κρατικών ομολόγων έχουν συρρικνωθεί ραγδαία από τις πρόωρες εκλογές του Ιουλίου και εξής.

Ανάπτυξη

Η Fitch αναθεωρεί τις εκτιμήσεις της για το πραγματικό ΑΕΠ του 2019, αναμένοντας ρυθμό ανάπτυξης 1,9%, από 2,3% προηγουμένως. Η υποβάθμιση απορρέει από τα πιο αδύναμα των αναμενόμενων στοιχεία για το ΑΕΠ α' τριμήνου, τα οποία επιβάρυνε η αξιοσημείωτη επιβράδυνση της αύξησης των εξαγωγών και η ασθενέστερη δημόσια κατανάλωση. Ο οίκος αναμένει επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης στο 2,2% το 2020 και ανάπτυξη 2% το 2021. Την εγχώρια ζήτηση, σύμφωνα με τη Fitch, αναμένεται να ενισχύσουν η ενισχυμένη επενδυτική ζήτηση, το συρρικνούμενο ποσοστό ανεργίας, το ολοένα αυξανόμενο διαθέσιμο εισόδημα, καθώς και η ήπια δημοσιονομική χαλάρωση.

Παράλληλα, η Fitch επισημαίνει ότι ο δείκτης οικονομικού κλίματος εκτοξεύτηκε σε υψηλό 11 ετών τον Ιούλιο, ενώ η ανεργία συρρικνώνεται με σταθερό ρυθμό.

Τράπεζες, NPLs και capital controls

Τα NPLs των τραπεζών εμφανίζονταν μειωμένα στο 45,1% του συνόλου των δανείων τον Μάρτιο του 2019, από 48,5% τον Μάρτιο του 2018.

Ενώ το απόθεμα των NPLs μειώνεται με ταχύτερο ρυθμό, ο λόγος προς τη συνολική έκθεση υποχωρεί πιο αργά εξαιτίας της συνεχιζόμενης πιστωτικής συρρίκνωσης.

Η οικονομική ανάκαμψη, η σταδιακή ανάκαμψη των τιμών ακινήτων, οι πωλήσεις των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs), η πιο εκτεταμένη χρήση των ηλεκτρονικών δημοπρασιών και σε μικρότερο βαθμό ο εξωδικαστικός μηχανισμός, αναμένεται να βοηθήσουν τις τράπεζες να πετύχουν τους νέους στόχους για τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα που υπέβαλαν στον SSM για το 2021.

Η Fitch εκτιμά ότι τα δύο σχέδια που προτείνουν το ΤΧΣ και η ΤτE θα μπορούσαν να βοηθήσουν τις τράπεζες να μειώσουν τα NPEs πιο γρήγορα. Υπάρχει, ωστόσο, ακόμη αβεβαιότητα γύρω από το χρονοδιάγραμμα, τη συμμόρφωση με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις και τη χρήση τέτοιων προγραμμάτων από τις τράπεζες.

Η Fitch αναμένει ότι οι εναπομείναντες έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls) θα αρθούν έως τα τέλη του έτους, λαμβάνοντας υπόψιν τη βελτίωση της χρηματοδότησης και των προφίλ ρευστότητας των τραπεζών και τη μεγαλύτερη πρόσβαση στις αγορές για το κράτος και τις τράπεζες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, την τελευταία φορά που αναβάθμισε το rating της Ελλάδας η Fitch ήταν πριν περίπου έναν χρόνο, στις 10 Αυγούστου του 2018 και μάλιστα κατά δύο βαθμίδες.

Αυτό σημαίνει ότι ο οίκος ναι μεν κινείται "αργά" αλλά όταν το κάνει, το κάνει "επιθετικά". Έτσι, για να προχωρήσει σε αναβάθμιση δύο ή ενός σκαλοπατιού κάτω από το investment grade είναι "λογικό" να περιμένει απτά στοιχεία.